Di sản Văn hóa Việt Nam là tài sản
quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản văn hóa
nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân
ta. Di sản Văn hóa bao gồm di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể,
là sản phẩm tinh thần, vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học được lưu
truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.
Bảo vệ và phát huy giá trị di sản
văn hóa nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ
văn hóa ngày càng cao của nhân dân, góp phần xây dựng và phát triển nền
văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và đóng góp vào kho tàng di
sản văn hóa thế giới. Công cuộc bảo vệ và phát huy giá trị của Di sản Văn hóa
đã được thực hiện từ lâu, ngay sau Cách mạng tháng 8 năm 1945. Ngày 23/11/1945,
hơn 2 tháng sau khi nước nhà giành được độc lập, Chủ tịch Chính phủ lâm thời Hồ
Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 65/SL “Ấn định nhiệm vụ của Đông Phương Bác cổ Học
viện” - Sắc lệnh đầu tiên của Nhà nước ta về việc bảo tồn Di sản Văn hóa dân tộc.
Trước yêu cầu tình hình, nhiệm vụ
của đất nước trong thời kỳ mới; ngày 24/02/2005, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết
định số 36/2005/QĐ-TTg về việc hàng năm lấy ngày 23 tháng 11 là “Ngày Di sản
Văn hóa Việt Nam”. Theo đó, việc tổ chức Ngày Di sản Văn hóa có ý nghĩa to lớn
trong việc tăng cường ý thức trách nhiệm, niềm tự hào của những người làm công
tác bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc trong sự nghiệp
xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc;
động viên phong trào thi đua lao động sản xuất, nâng cao kỷ luật, đạo đức cách
mạng của cán bộ, công chức, viên chức trong ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch
nói chung và trong lĩnh vực di sản văn hóa nói riêng. Bên cạnh đó việc tuyên
truyền Ngày Di sản Văn hóa nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân
tộc, ý thức trách nhiệm bảo vệ di sản văn hóa trong toàn dân; động viên các tầng
lớp xã hội tham gia tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản
văn hóa dân tộc.
Hướng tới kỷ niệm Ngày Di sản Văn
hóa Việt Nam, Bảo tàng tỉnh Sơn La trong hoạt động chuyên môn của đơn vị đã đồng
thời triển khai một số hoạt động thiết thực như: Tổ chức hoạt động giáo dục trải
nghiệm “Sắc màu văn hóa dân tộc Dao” với sự tham gia của đông đảo người dân địa
phương và du khách thập phương. Đây là hoạt động ý nghĩa, thiết thực hướng tới
kỷ niệm 14 năm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11/2005-23/11/2019), nhằm tôn
vinh các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Dao trong nền văn hóa
đa dạng mà thống nhất của 12 dân tộc sinh sống chủ yếu tại Sơn La. Đến với hoạt
động trải nghiệm, du khách có cơ hội được giao lưu và trải nghiệm các trò chơi
dân gian, nghi lễ truyền thống của dân tộc Dao như: Tái hiện Nghi lễ Cấp sắc của
người Dao tiền, gồm phần nghi lễ cúng Cấp sắc và các điệu đặc sắc như múa khăn,
múa chuông... Đây là Di sản văn hóa đã được công nhận và đưa vào Danh mục di sản
văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Lễ Cấp sắc là một nghi thức đặc
trưng và không thể thiếu được của người đàn ông Dao, được tiến hành một lần duy
nhất trong đời. Người đàn ông phải trải qua Lễ Cấp sắc mới được cộng đồng làng
bản công nhận đã trưởng thành, được tham gia các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng
của dòng họ. Tại chương trình, người dân và du khách còn được hòa mình vào các
hoạt động trải nghiệm các hoạt động trình diễn văn hóa ẩm thực đa đạng của đồng
bào dân tộc Dao như nấu rượu hoãng, đồ xôi sắn, làm thịt chua, gói bánh chưng nếp cẩm; in, vẽ sáp ong,
thêu hoa văn trên trang phục truyền thống; các trò chơi dân gian như đi cà
kheo, đẩy gậy, kéo co…; Bảo tàng tỉnh đã miễn vé vào cửa cho du khách tham gia
trải nghiệm. Trong khuôn khổ của hoạt động trải nghiệm, Bảo tàng tỉnh Sơn La
còn tổ chức trưng bày triển lãm ảnh với chủ đề “ Sơn La - Di tích và danh thắng”
gồm 10 pano với gần 100 hình ảnh giới thiệu về các di tích, danh thắng, những
hình ảnh đẹp về con người, thiên nhiên tại mảnh đất Sơn La.
Theo bà Lưu Thị Hải Anh - Giám đốc Bảo tàng tỉnh
Sơn La, hoạt động giáo dục trải nghiệm “Sắc màu văn hóa dân tộc Dao” được tổ chức
với mong muốn góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Dao. Qua đó quảng
bá hình ảnh vùng đất, văn hóa, con người Sơn La nói chung và các dân tộc thiểu
số nói riêng. Đồng thời mở ra một hướng tiếp cận văn hóa mới cho người dân và
du khách, giúp xây dựng và phát triển văn hóa con người Việt Nam, đáp ứng nhu cầu
phát triển bền vững của đất nước.
Một số hình ảnh tiêu biểu trong chuỗi
hoạt động của Bảo tàng chào mừng ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11.
Trình diễn Nghi lễ Cấp sắc, hoạt
động văn hóa truyền thống của người Dao
tiền, xã Suối Lìn, huyện Vân Hồ (tỉnh Sơn La)
Tiết mục múa chuông truyền thống
Nghệ nhân hướng dẫn cách vẽ hoa
văn sáp ong lên vải cho du khách đến tham gia chương trình